De non-profitsectoren kampen al lang met een personeelstekort. De Federale Regering kondigde aan flexi-jobs in de zorgsector te willen toelaten om het probleem op te lossen. Concreet gaat het om de niet-zorgfuncties in paritair comité 330, de sector waar de ziekenhuizen, ouderenzorg, revalidatiecentra en thuisverpleging onder vallen. Ook het fenomeen van projectsourcing blijft in opmars. We spraken ACV Puls-vakbondsverantwoordelijke Olivier Remy, die grote bezwaren heeft bij deze evoluties.
Wat is het grote probleem?
Olivier: “De loon- en arbeidsvoorwaarden in de zorg zijn onaantrekkelijk, wat tot een personeelstekort leidt. Er is de laatste drie jaar dan wel geïnvesteerd, maar eigenlijk is de impact van de vroegere bezuinigingen – de zogenaamde kaasschaafmethode – nog niet weggewerkt. Kijk maar naar de kinderopvang, revalidatiecentra en woonzorgcentra, die alarmsignalen uitsturen. In 2021 is het aantal personeelsleden in de woonzorgcentra voor het eerst zelfs lichtjes gedaald, ondanks de vergrijzende bevolking. Wij vragen als vakbond om structurele meerjarenplannen, zodat het personeel zeker is van goede loon- en arbeidsvoorwaarden. Afgestudeerden zullen dan ook doorstromen naar de zorg. Er worden mensen gezocht, een job is gegarandeerd.”
“Dit kan het zorgsysteem doen kraken”
Waarom zijn flexi-jobs contraproductief?
Olivier: “Om meerdere redenen. Ten eerste heeft het Rekenhof aangetoond dat flexi-jobs reguliere jobs verdringen. Dat kan niet de bedoeling zijn. Zeker niet omdat uit een bevraging van ACV Puls blijkt dat in alle zorg- en welzijnssectoren veel deeltijds personeel meer wil werken. Zo’n 60% daarvan kreeg al een ‘neen’ op dat verzoek. We schatten dat het om zo’n 25.000 à 30.000 mensen gaat. En nu wil men flexi-jobs toelaten, waardoor het deeltijds personeel nog minder kansen zal krijgen om voltijds aan de slag te gaan. Dat is absurd en maakt de sector nog onaantrekkelijker.”
“Ten tweede worden flexi-jobbers zeer slecht betaald. Uit onze ramingen blijkt bijvoorbeeld dat een logistiek flexi-medewerker in de zorg met nul jaar anciënniteit, een loon heeft dat zo’n 25% lager ligt dan dat van een reguliere werknemer. Na vijftien jaar anciënniteit is dat verschil al gestegen tot 40%. En dan hebben we het nog niet eens over de toeslagen voor avond- en weekendprestaties die ontbreken, het gebrek aan inhaalrust, en de overurentoeslagen en eindejaarspremies waar flexi-jobbers geen recht op hebben.”
“De derde en misschien wel meest belangrijke reden is dat de maatregelen een impact hebben op de patiënten, bewoners, residenten en cliënten. Naast logistieke medewerkers en administratieve functies zullen namelijk pakweg ook maatschappelijk werkers en kinderbegeleiders in de pediatrische afdelingen van ziekenhuizen flexi-jobbers kunnen zijn. Continuïteit, herkenbaarheid en kennisoverdracht zijn echter zéér belangrijk in de zorg. Onbekende mensen inschakelen tijdens korte piekmomenten, dat is geen goede zaak, voor niemand.”
“Projectsourcing en flexi-jobs scheppen verschillende loon- en arbeidsvoorwaarden voor hetzelfde werk.”
Hoe zit het met projectsourcing?
Olivier: “Het gaat hier om een vorm van terbeschikkingstelling van zorg- en verpleegkundigen. Je zou het een soort ‘freelancewerk’ kunnen noemen. Het fenomeen bestaat al langer, maar vroeger kwam het alleen voor bij specifieke projecten, bijvoorbeeld bij een bepaalde ICT-functie in een ziekenhuis met een afgesproken termijn. Door het grote personeelstekort zijn enkele bedrijfjes echter op het idee gekomen om zorg- en verpleegkundigen aan te trekken en vervolgens ter beschikking te stellen van ziekenhuizen of woonzorgcentra. Ze hanteren echter een winstmarge, waardoor ze de zorginstellingen veel geld kosten en die laatsten op lange termijn ook minder vaste werknemers kunnen aannemen.”
“We zien ook dat die bedrijfjes gunstige voordelen afdwingen voor ‘hun’ werknemers, zoals de beste uurroosters. Waardoor het vaste zorgpersoneel bijvoorbeeld drie op vier weekends moet werken in plaats van twee, en meer avondshiften moet gaan draaien. We nemen het de ‘freelancers’ niet kwalijk, zij willen terecht goede arbeidsvoorwaarden, maar het is ethisch niet correct tegenover het vaste personeel. Projectsourcing schept net als de flexi-jobs verschillende loon- en arbeidsvoorwaarden voor hetzelfde werk.”
“Vlaams Minister Crevits lijkt het probleem wel te erkennen. Projectverpleegkundigen zullen vanaf 2023 niet meer mogelijk zijn in de Vlaamse woonzorgcentra. Wij roepen Federaal minister Vandenbroucke op hetzelfde af te dwingen in de ziekenhuizen en thuisverpleging. Het is namelijk een onhoudbaar mechanisme dat het hele systeem ondergraaft. Waarom zou iemand nog vast in dienst willen treden van een zorginstelling? Het creëert twee klassen van werknemers, terwijl we de loon- en arbeidsvoorwaarden van iedereen moeten verbeteren. En zodra er teveel van die projectverpleegkundigen rondlopen, stort alles in door de dure kosten voor de zorginstellingen.”
Auteur: Max De Boeck | Afbeelding: Shutterstock