Met de politieke verkiezingen op nauwelijks twee maanden afstand, verpakte ACV Puls de noden in zorg, welzijn en cultuur in een gebald memorandum met de duidelijke titel ‘Wachten kan niet meer’. Ingrijpen is dringend, is de boodschap. Om de wachtlijsten weg te werken en de loon- en arbeidsvoorwaarden op te krikken volstaat het terughoudend beleid niet. Als de overheid niet van de ene zorgcrisis in de andere wil blijven sukkelen, is er meer nodig.
“En we kunnen zeker niet terug naar de tijd van besparingen,” zeggen Olivier Remy en Michael Vandenbroucke van ACV Puls. “De voorbije jaren zijn er, ook onder druk van corona, stappen vooruit gezet. Maar je hoort nu al dat sommige partijen opnieuw spreken over besparingen in de zorg. En vergeet niet dat ook de huidige Vlaamse regering is gestart met forse bezuinigingen in zorg en welzijn. Als gevolg van de coronacrisis én onze acties, werden besparingen teruggedraaid en konden we sociale akkoorden afsluiten in 2020 en 2021. Maar we willen onder geen beding terug naar die business as usual.”
Vergrijzing
‘Meer doen met minder’ was de afgelopen decennia het credo van opeenvolgende regeringen, die via ‘efficiëntiewinsten’ tot op het bot sneden in de budgetten voor zorg, welzijn en cultuur. “Die opeenvolgende besparingen en het gebrek aan investeringen hebben geleid tot de huidige problemen,” weet Remy. “Wachtlijsten, personeelstekort, onaantrekkelijke arbeidsvoorwaarden… Als je bespaart terwijl de noden groter worden, weet je dat daar problemen van komen. Hoe kan je besparingen in de zorg rijmen met de vergrijzing? Iedereen wéét dat de kosten zullen verhogen en dat er méér volk zal nodig zijn in de sector.”
Toch zijn de twee non-profitspecialisten er niet gerust in. “Er is inderdaad de voorbije jaren wel wat gebeurd,” erkent Vandenbroucke. “We hebben na corona mooie akkoorden gesloten. Dat was hoog nodig. Maar het dreigt nu terug de andere richting uit te gaan. En een ruk naar rechts zal geen verbetering brengen. Het zal de zorg enkel nog meer in een hoekje duwen. Daarom is het nu meer dan ooit noodzakelijk om op tijd op tafel te kloppen en de zorgen van onze sector nu al op tafel te leggen.”
Tandvlees
Een van de grootste problemen zijn de tekorten in het aanbod. “In de jeugd- en de gehandicaptenzorg, de kinderopvang en stilaan opnieuw in de ouderenzorg, zijn er wachtlijsten en krijgen mensen niet de zorg die ze nodig hebben,” vertelt Vandenbroucke. “De vraag groeit. Mensen hebben zoveel meer noden dan waar de sector op kan inspelen. Denk bijvoorbeeld ook aan de wachttijd voor een psycholoog. Dat frustreert. Zorgpersoneel wil niets liever dan inspelen op wat er nodig is, dan goed te kunnen zorgen. Maar door personeelsgebrek kan dat niet. Het personeel zit nu al op het tandvlees. Om de wachtlijsten weg te werken met een kwalitatief aanbod is er daarom nood aan méér handen in de zorg. Met flexi-jobs en andere nepstatuten gaan we het niet redden. Wij willen volwaardige bijkomende jobs. En we willen praten over aangepaste personeelsnormen. Want de huidige personeelsbezetting is niet meer in overeenstemming met de uitdagingen van vandaag.”
Arbeidsduurvermindering
De sector kampt ook met een nijpend personeelstekort. “Het einde van de babyboomgeneratie stroomt nu uit,” legt Remy uit. En het blijkt moeilijk om evenveel nieuwe mensen te vinden. “Werken in de zorg is mooi, en waardevol, er zit ook een engagement is waar je fier op kan zijn. Maar dat mag ons niet blind maken voor het gegeven dat het vaak intensieve en zware jobs zijn. En door de krappe bezetting is het ook nog eens heel hectisch om alle shiften gevuld te krijgen. De mensen moeten het werk ook kunnen volhouden. Voor oudere werknemers biedt de arbeidsduurvermindering in de sector alvast wat soelaas. Maar ook jongeren worstelen met de veelheid van het werk. Iedereen heeft nood aan een leefbare job, die je kan combineren met je privéleven. Een verlaging op termijn van de arbeidsduur zal zorgen voor meer zuurstof. Maar ook voor meer gelijkheid tussen mannen en vrouwen. We merken dat een aantal politieke partijen op de ene of de andere manier het idee van de verlaging van de voltijdse arbeidsduurverlaging oppikken. De combinatie werk en privé doorheen de loopbaan wordt de komende jaren opnieuw brandend actueel. ”
Privatisering
Een andere uitdaging is de privatisering van de sector, vooral in de woonzorgcentra en in beperkte mate de kinderopvang. “Het spreekt voor zich dat we zorg en welzijn niet willen overlaten aan de winsthonger van de markt. Commercialisering druist in tegen de essentie van zorg en welzijn. Het is een gevaarlijke evolutie. Daar hebben we de voorbije jaren, samen met tal van nationale en internationale organisaties, en geholpen door speurwerk van journalisten, hard rond gewerkt. Dat heeft ertoe geleid dat men in de politiek de gevaren van de commercialisering beter begint in te zien. De Vlaamse regering besliste onlangs dat woonzorgcentra geen winst meer mogen maken op de zorg. De maatregel moet in de praktijk nog uitgevoerd worden, maar dit kan paal en perk te stellen aan de uitwassen en dat is echt nodig.om die sector minder aantrekkelijk te maken voor commerciële spelers. Maar we maken ons geen illusies. De dreigende commercialisering is niet weg. Samen met onze partners blijven we daarom op de nagel kloppen. Zorg is geen koopwaar.”
Sterkste schouders
De komende jaren wil ACV Puls bij de overheid aandringen op een stabiele financiering van de sector. “Het is duidelijk dat de volgende regering bijkomende middelen zal moeten zoeken. Dat is niet evident, want Europese regelgeving dreigt de marges voor investeringen in de zorg te verkleinen,” weet Vandenbroucke. “Samen met onze Europese vakbondspartners dringen we daarom aan op soepelere regels voor de zorgsector. Maar ook Belgische politici kunnen echt wel iets doen. Een rechtvaardige fiscaliteit creëert ruimte voor investeringen. Het is tijd om de sterkste schouders te laten bijdragen om investeringen in de zorg mogelijk te maken. Meer aanbod, hogere personeelskosten, maar ook nog eens duurzame klimaatinvesteringen, maken zorg fors duurder. Als politici daar geen rekening mee houden bij het bepalen van de budgetten, zullen die extra kosten afgewenteld worden op de patiënten en gebruikers. Dat is niet te keuze die wij maken.”
Meer weten over de politieke eisen van ACV Puls in de non-profit? Je vindt het volledige memorandum op www.wittewoede.be.
Auteur: Jan Deceunynck | Foto: