Dat Tesla in Zweden verwikkeld is in een groot sociaal conflict, las je vorige maand al kort in dit magazine. Het bedrijf heeft geen oren naar sociaal overleg met vakbonden, terwijl Zweden traditioneel een zeer sterk overlegmodel aanhangt.
Het conflict komt niet uit het niets. Al geruime tijd probeert de Zweedse vakbond IF Metall een collectieve arbeidsovereenkomst (cao) te sluiten over de arbeidsomstandigheden bij Tesla. Maar daar wil het bedrijf van Elon Musk – sinds kort opnieuw de rijkste mens ter wereld – niet van weten. Dat zijn onwil indruist tegen de Zweedse arbeidsmarktprincipes, laat hem Siberisch koud.
Botsende visie
Het conflict bij Tesla illustreert een ruimere botsing van visies. In Europa wordt traditioneel veel belang gehecht aan overleg. In Amerika heerst meer het principe dat de markteconomie het exclusieve terrein is van bedrijven. Vakbonden zijn in die visie stoorzenders die je maar beter zo ver mogelijk buiten de deur houdt. Het zal niemand verbazen dat Amerikaanse multinationals die strakke visie ook naar andere werelddelen proberen te exporteren. Zowat alle grote Amerikaanse techgiganten, van Google tot Meta en van Amazon tot Apple, zijn in datzelfde bedje ziek. En ook in Europa krijgt deze trend steeds meer navolging. Denk maar aan Ryanair.
Maar ook het verzet tegen die extreem neoliberale houding groeit. De tegenstelling gaat verder dan een discussie over de loon- en arbeidsvoorwaarden bij Tesla. Het hele sociaal-economische overlegmodel wordt bedreigd door grote internationale wereldspelers die niet houden van de sociaal gecorrigeerde markteconomie die in het na-oorlogse Europa voor collectieve vooruitgang en gedeelde welvaart heeft gezorgd. Hoewel steeds meer economen opnieuw die kant uitkijken, blijven grote multinationale bedrijven er alles aan doen om sociaal overleg en correcties op de pure markteconomie weg te duwen.
Brede steun
Bij Tesla krijgen de vakbonden intussen steeds meer steun. Niet alleen tal van Europese vakbonden en de Europese vakbondsfederatie EVV schaarden zich volop achter de actie. Maar veel concreter is de steun van onder andere Zweedse dokwerkers, postbeambten, elektriciens en onderhoudspersoneel. Zij weigeren voor Tesla te werken, waardoor het bedrijf in Zweden steeds meer geïsoleerd in de hoek zit waar de klappen vallen. Door de acties van het postpersoneel is de levering van nummerplaten voor de nieuwe wagens stilgevallen (al heeft de rechter de verdelers intussen toch verplicht om de levering te hervatten). En muzikanten weigeren hun muziek ter beschikking te stellen van het mediasysteem van Tesla.
Ook in andere landen krijgen de acties uitbreiding – vooral dan in Noord-Europa, waar de vakbonden sterk staan. In Denemarken, Noorwegen en Finland houden werknemers alle leveringen van voertuigen en onderdelen aan Tesla tegen. Ze weigeren op die manier mee te werken aan de uitholling van fundamentele werknemersrechten.
Maar ook daar stopt de krachtmeting niet. Intussen zijn zelfs een aantal pensioenfondsen en investeringsfondsen op de kar gesprongen. Ook zij verzetten zich tegen de aanval van Tesla op het overlegmodel. In een brief aan Tesla vroegen ze het bedrijf met aandrang om hun aanpak te veranderen. Pensioenfonds PensionDanmark heeft intussen ook al zijn Tesla-aandelen van de hand gedaan.
Auteur: Jan Deceunynck | Afbeelding: BelgaImage