Consumentenorganisaties waarschuwen al langer voor bedenkelijke handelspraktijken tijdens de Black Friday-hype. Nu trekken ook steeds meer grote bedrijven aan de alarmbel. Sommigen doen niet eens meer mee aan het fenomeen.

“Verzet tegen “hoogmis van consumptie” groeit: verschillende winkels sluiten de deuren op Black Friday.” De recente VRT NWS-headline viel op bij Kristel Van Damme, ACV Puls-sectorverantwoordelijke retail: “We zijn als vakbond blij dat er steeds meer aandacht is voor de neveneffecten van zo’n dag en dat bedrijven openlijk aangeven niet mee te willen doen. Voor het personeel is zo’n dag namelijk geen cadeau. De late openingsuren zorgen voor extra werkdruk, wat niet goed is voor de combinatie van arbeid en gezin.”

“Laten we ook niet vergeten dat dit overgewaaide Amerikaanse commerce is. Black Friday zit niet in onze genen. Er zijn al twee keer per jaar solden en eindejaarkoopjes, dat is voldoende.” Er is trouwens niet alleen tegenwind in België: “Ik hoorde dat er in Spanje ook veel minder interesse is. Door de hoge energieprijzen zien we dat mensen in heel Europa consuminderen (minder consumeren, red.). Overal speelt de crisis burgers parten.”

Statements tegen overconsumptie

Eén van de ketens die niet meedoen met Black Friday en die dag zelfs sluiten is Dille & Kamille. Ze hernoemden de bewuste vrijdag Green Friday. Een afgevaardigde licht toe: “Het is de bedoeling om een statement te maken tegen de overconsumptie in de retail. Onze winkels en webshop blijven dicht en wij zullen in de natuur vrijwilligerswerk verrichten. We kunnen kiezen om vrijwilligerswerk te doen in de voormiddag of in de namiddag. Per provincie heeft het management een natuurdomein uitgezocht.”

“In onze winkel krijgen we 32u ter beschikking om de collega’s in te roosteren. We worden onthaald met koffie of thee en er is lunch voorzien. Alle collega’s zijn natuurlijk laaiend enthousiast. We kijken er heel hard naar uit.’’ Een reclamestunt is het niet, benadrukt Dille & Kamille zelf. ACV Puls blijft kritisch: ‘’Het is maar wat er in de marketingstrategie past, al zijn we natuurlijk tevreden dat het personeel die dag van werkzaamheden wordt ontlast”, klinkt het bij de vakbond.

“We moeten ons niet heiliger voordoen dan de paus, verkopen is wat we doen”, zegt duurzaamheidsmanager Jasmien Wynants van modeketen Xandres dan weer. “Maar de snelheid en hoeveelheid waarin we als mode-industrie beland zijn, is niet oké. Black Friday is een hoogmis van overconsumptie waarin we ons massaal laten verleiden door koopjes en dingen aanschaffen die we niet nodig hebben, slechts even dragen en weer weggooien. We belanden zo in een wegwerpcultuur.”

Fake Friday

Ook consumentenorganisatie Testaankoop maant aan tot voorzichtigheid, vooral wanneer deals te mooi lijken om waar te zijn. De term Fake Friday kwam niet lang na Black Friday vanuit de Verenigde Staten aanwaaien. De betekenis is echter iets minder fraai. Black Friday staat erom bekend dat er heel veel geld in omgaat. En wanneer bedrijven geldtekens in de ogen krijgen, wordt er weleens vals gespeeld. Dat is precies wat er gebeurd tijdens Fake Friday.

“Black Friday is oplichting”, getuigt een consument aan ACV Puls. Vooral de cashbackacties blijken vaak niet te kloppen: “Vorig jaar zagen we een advertentie voor een Bosch-cashbackactie. Bij aankoop van een wasmachine was de belofte dat we honderd euro terug zouden krijgen. Die wasmachine hebben we gekocht, maar dat geld hebben we nooit teruggezien.” Genoeg kanttekens dus bij het winkel-event.

Auteur: Frederik Vermeulen | Illustraties: Davien Dierickx