De federale regering bereikte op 14 februari akkoord over een ‘arbeidsdeal’. Daarin heeft de regering een aantal maatregelen opgenomen over de vierdagenweek, het recht op vorming, e-commerce, deconnectie… Samen met Stefaan Decock, algemeen secretaris van ACV Puls overlopen we wat er zoal in de deal vervat zit.
De arbeidsdeal zet een belangrijk vakbondsthema op de agenda: het recht op vorming. Kansen op de arbeidsmarkt zijn steeds meer verweven met levenslang leren.
Decock: Klopt. We zijn dus uiteraard blij met de aandacht. De arbeidsdeal introduceert de individuele opleidingsrekening met een recht op 3, 4 of 5 dagen vorming per jaar. Maar tegelijk worden er uitzonderingen gemaakt voor kmo’s. Daar gelden die rechten niet of veel minder. En de bestaande cao’s over vorming worden bovendien niet opgetild naar het nieuwe niveau. Bedrijven kunnen zelfs cao’s afsluiten die dat opleidingsrecht verminderen. Het zal aan ons zijn om dat te verhinderen.
“Wij willen gezonde en duurzame arbeid die je een hele loopbaan kan volhouden”
Ook de aandacht voor het recht op deconnectie lijkt me positief.
Decock: Sinds de digitalisering en het uitvoerige thuiswerk is het recht om buiten de arbeidsuren onbereikbaar te zijn belangrijker dan ooit. Maar eigenlijk zit dat gewoon vervat in je arbeidscontract: daarin staat een uurrooster vermeld. Op andere momenten moet je werkgever je met rust laten. Als werkgevers dat zouden respecteren, zou deconnectie geen thema moeten zijn. Maar goed, ik denk dat we de aandacht voor het thema als hefboom kunnen gebruiken om cao’s rond telewerk af te sluiten. Het recht op onbereikbaarheid is daar een onderdeel van. Maar we merken dat het voor werkgevers moeilijk is om in het kader van telewerk cao’s te sluiten rond ergonomie of een vergoeding. Dat zal rond deconnectie niet makkelijker zijn. Zeker niet in een mondiale 24-uurseconomie. Dat kan je enkel via sociaal overleg goed afspreken. Dus hebben we sterke hefbomen nodig om dat hard te maken. Het recht op deconnectie kan zo’n hefboom zijn.
Op het vlak van e-commerce trapt de arbeidsdeal stevig op het gaspedaal.
Decock: Laat ons duidelijk zijn: wij zijn niet tegen e-commerce. Dat kon je ook al eerder in dit magazine lezen. Wij willen daar best afspraken over maken. Dat doen we ook nu al. Maar onder de vlag van e-commerce kunnen werkgevers binnenkort personeel aan het werk zetten tussen 8 en 12 uur ’s avonds, zonder dat dit wordt beschouwd als nachtwerk. De regering organiseert zo zelf sociale dumping. Ze creëert laagbetaalde arbeid zonder cao-omkadering, buiten normale werkuren op de goedkoopst mogelijke manier. Bedrijven die op dit moment wél goede loon- en arbeidsvoorwaarden aanbieden, zullen daar van afstappen omwille van de oneerlijke concurrentie die de politiek organiseert. Dat is niet het e-commerce model dat wij willen. Wij pleiten voor een ethischer en duurzamer model. Dat is perfect mogelijk.
En de vierdagenweek?
Decock: Het is een goede zaak dat werknemers meer vrijheid krijgen in hun werkritme. Mensen in co-ouderschap kunnen dan bijvoorbeeld kiezen om de ene week meer te werken en de andere week minder. Anderen kiezen dan weer voor de vierdagenweek met dagen van 10 uur omdat ze dan bv. een dag minder moeten pendelen of een dag meer hebben voor hun privéleven.
Maar tegelijk is het natuurlijk de vraag of het een goede oplossing is naar gezondheid en om werken langer vol te houden. Je verzwaart wel vier dagen je arbeidsdag natuurlijk, in de hoop om dan die vijfde dag te kunnen gebruiken om weer op adem te komen. Het is dan maar te hopen dat je die vijfde dag echt met je vingers van je toetsenbord kan blijven. Want anders is het natuurlijk een slag in het water. Wij willen deze maatregel gebruiken om een debat te voeren over arbeidsduurvermindering. Daar zijn we meer voorstander van dan van langere werkdagen. Daar zien we mogelijkheden voor en willen we in bedrijven graag over overleggen en cao’s afsluiten.
De vakbonden zullen nog betrokken worden in de concrete uitwerking. Wat betekent dat?
Decock: De regering gaat adviezen vragen aan de sociale partners. Maar het valt te vrezen dat er weinig gezamenlijke adviezen zullen komen van werkgevers en werknemers. De werkgevers krijgen in de arbeidsdeal een aantal hefbomen aangereikt om vakbonden en sociaal overleg buitenspel te zetten. In het verhaal van e-commerce zijn ze al tien jaar aan het lobbyen om te bekomen wat ze nu gekregen hebben. Dan moet je niet verwachten dat zij dat plots gaan afzwakken in een akkoord met de andere sociale partners. De sociale partners worden formeel geconsulteerd. De regering kan daarna verder haar politieke deal uitvoeren.
Is dat het grote minpunt aan de arbeidsdeal? Het gebrek aan sociaal overleg?
Decock: Zeker. Er zitten zeker positieve elementen in, maar veel te weinig fundamentele hefbomen die werknemers vooruit helpen. Vakbonden krijgen wat opportuniteiten aangereikt waarover we met de werkgevers kunnen onderhandelen, maar zonder verplichting. Werkgevers krijgen nagelvaste mogelijkheden om sociaal overleg te ondermijnen of uit de weg te gaan. Ik kan dat moeilijk evenwichtig vinden. Werkgevers kunnen zonder sociaal overleg de beschermende wetgeving over nachtarbeid onderuit halen. De arbeidsdeal is een zoveelste stap in de deregulering en flexibilisering. Steeds meer worden stukjes houvast van werknemers afgenomen. Er is al heel veel geflexibiliseerd in de loonvorming. Nu doet men hetzelfde met arbeidsduur, gezondheid… Dit zijn fundamentele bronnen van stress, werkdruk en burn-out. Alles wat jarenlang als norm gold voor gezonde arbeid, blijkt nu plots minder belangrijk. Als ACV Puls willen wij nog altijd gezonde en duurzame arbeid die je een loopbaan lang kan volhouden. Aan die fundamentele keuze is niks veranderd. Wij zullen er alles aan doen om van de zwakke elementen in de arbeidsdeal toch sterke hefbomen te maken.
Meer weten? Op www.hetacv.be/arbeidsdeal houden we je zo actueel mogelijk op de hoogte over wat de arbeidsdeal precies zal betekenen voor jou.
Auteur: Jan Deceunynck | Illustratie: Davien Dierickx