Structurele hervormingen moeten gewone mensen vooruit helpen
Het Zomerakkoord van de liberale regering-Michel leidt tot steeds meer beroering bij de bevolking. En dat is ook geen wonder. Vooral het pensioenluik in dat akkoord zette kwaad bloed bij vele gewone mensen. Ook al zijn er nog andere maatregelen die onverdedigbaar zijn en sociale onrechtvaardigheid verankeren of vergroten.
De regering-Michel popelt om te snoeien in de pensioenrechten en om werknemers langer en harder te laten werken voor minder pensioen. Mannen dreigen het met gemiddeld 152 euro minder per maand te moeten doen, vrouwen verliezen 133 euro (*). Vermits vrouwen dikwijls deeltijds werken – in veel gevallen ook onvrijwillig – of loopbaanonderbreking nemen om kinderen op te voeden, lag hun pensioen al lager. Met als gevolg dat zij vaak extra verlies lijden. Deze liberale regering wil wat graag gelijkgestelde periodes – voor de berekening van het pensioen – beperken en landingsbanen en SWT (brugpensioen) afbouwen. De wettelijke pensioenleeftijd moet stijgen naar 67 jaar, ook al stond dat nooit in de verkiezingsprogramma’s van de regeringspartijen!
Onder flinke druk van vakbonden, oppositie en een flink deel van de publieke opinie moest pensioenminister Daniel Bacquelaine (MR) afzien van het plan om werkzoekende 50-plussers met meer dan één jaar werkloosheid later minder pensioen te geven. Zelfs binnen deze liberale regering begonnen sommigen zich daartegen te verzetten, en dat wil al iets zeggen met deze coalitie! Wie nu 25, 35 of 45 is, zou later ook kunnen de dupe worden van deze trieste maatregel.
Maar het gevaar is nog niet geweken, want in diezelfde regering leeft nog altijd het vurige verlangen om pensioenrechten af te pakken en gelijkgestelde periodes in te krimpen. “Er is geen andere keuze”, u kent het refreintje vast wel.
Hogere pensioenen, geen lagere
Het ACV bleef niet bij de pakken zitten en pakte uit met www.pensioengeknoei.be. Al wie het geknoei met onze wettelijke pensioenen beu is, heeft zo een handig middel om de regering van antwoord te dienen. Al minstens 35.000 Belgen stuurden een bericht naar de regering om het geknoei een halt toe te roepen. En de website (Nederlands en Frans) werd al zeker bezocht door circa 130.000 mensen. Een moderne, digitale vorm van actievoeren waar niemand naast kan kijken. Zelfs geen ministers die beweren dat ze het gewoon beter moeten uitleggen.
De gepensioneerde werknemer Johan V.D.W. (63) uit Wetteren verwoordde het perfect in een brief: “De hervormingen die de regering op tafel gooit doen afbreuk aan de solidariteit. ‘Zelfredzaamheid’, ‘privatiseren’ en ‘responsabiliseren’ zijn de nieuwe toverwoorden, het nieuwe credo, geworden. Maar er schuilt een valse klank achter die begrippen! Je kan maar zelfredzaam zijn als alle parameters op groen staan. Word je bijvoorbeeld plotseling zwaar ziek, dan wordt het plaatje helemààl anders.”
Johan roept de politiek op om niet langer te rommelen aan onze pensioenen. “We zijn de financiële crisis van 2008 al bij al goed doorgekomen, dankzij onze sociale zekerheid. Wie zijn sociaal stelsel wil baseren op privé-initiatief, denk aan de tweede en derde pijlers voor de pensioenen, loopt een groot risico op termijn.”
Opbouwen, niet afbreken
Bij de KU Leuven en het HIVA ging hoofddocent Jef Pacolet (66) onlangs met pensioen. “De sociale zekerheid is een fraai bouwsel. Stop dus met ze beetje bij beetje af te breken”, verklaarde hij in De Standaard. Hij blijft, net zoals de vakbonden en de arbeidersbeweging, een overtuigde pleitbezorger van onze sociale zekerheid.
“Ik krijg de indruk dat de overheid in grote verwarring is”, zegt Pacolet. “Of misschien is het pure wanhoop. Bovendien stel ik vast dat er – om het te lage wettelijke pensioen te verbeteren –almaar gewed wordt op het verkeerde paard, door de tweede pensioenpijler – het aanvullend pensioen – groter te maken.” Volgens Pacolet moet het wettelijk pensioen (de eerste pijler) worden geherwaardeerd: “Er zal extra bijgedragen moeten worden. Laten we dat gebruiken om het wettelijk pensioen in ere te herstellen.”
Voorstellen over arbeidsduurvermindering of kortere werkweken moeten niet worden weggehoond. Pacolet gelooft in een veralgemeende arbeidsduurvermindering: “Aan de hele de bevolking wordt nu gevraagd om langer te werken. Om dat verteerbaar te maken, lijkt het me de moeite waard om tegelijk de werkweek te verkorten. Binnen redelijke limieten natuurlijk, want niets is gratis.”
In Oostenrijk kan het wél
Pensioenspecialist Kim De Witte (KU Leuven) vraagt zich af waarom in Oostenrijk mogelijk is wat hier ‘niet kan’. Volgens regeringspartij N-VA zouden onze pensioenen ‘nu eenmaal onbetaalbaar zijn’. De Witte spreekt dat tegen: “Dat is de dooddoener die elk pensioendebat de pas afsnijdt. België besteedt 10,5% van het bruto binnenlands product (BBP) aan de wettelijke pensioenen. In een vergelijkbaar land als Oostenrijk is dat 15 procent.” In Oostenrijk hebben de werknemers hogere pensioenen. De totale uitgaven voor de sociale zekerheid liggen er hoger, en het armoederisico is er kleiner. De herverdelende solidariteit is er groter. “Het Oostenrijkse pensioenstelsel is alvast tot 2060 perfect financierbaar.”
Bij de ouderenbeweging OKRA eist pensioenspecialist Niek De Meester om de pauzeknop in te drukken in het pensioendebat. Hij klaagt – terecht – over een ondoordacht en niet consequent optreden van de regering. “Dit zijn gewoon maatregelen om te kunnen besparen. Er zijn géén structurele hervormingen.” De man van OKRA zegt dat de telefoon in de voorbije weken roodgloeiend stond bij de pensioendienst van het ziekenfonds CM. “Vooral omdat veel 50-plussers belden met vragen over hun pensioen.”
In het Zomerakkoord wordt ook gepleit voor een individueel aanvullend pensioen waarvoor een stuk loon moet worden ingehouden. Maar het is bewezen dat je beter samen spaart via het wettelijk pensioen: meer zekerheid en meer opbrengst.
Naast het pensioenluik staat er in het Zomerakkoord wel méér dat niet goed is vanuit het standpunt van de werknemers. Het omstreden plan om de vennootschapsbelasting te verlagen, een flinterdun taksje op grote effectenrekeningen, nog méér flexi-jobs in het nadeel van de staatskas en de sociale zekerheid, het plan om werknemers die verplicht deeltijds werken minder financieel bij te passen. Ach, té veel om op noemen.
Stevige en doordachte acties
Het ACV en de LBC-NVK willen dit alles natuurlijk niet blauw-blauw laten! Een eerste antwoord was de geslaagde pensioenactie (www.pensioengeknoei.be). Op heel wat plekken trok het ACV de straat op om met de mensen te praten. Het is belangrijk om de werknemers goed te informeren over wat het Zomerakkoord voor hen betekent. Het pensioendossier, een vaste job, sociale zekerheid, een goed inkomen, een arbeidsorganisatie op mensenmaat, toegankelijke openbare diensten: dat is onze ‘core business’ en moet het voorwerp zijn van serieus sociaal overleg !
In heel wat sectoren wordt nu gediscussieerd over verdere gepaste én doordachte acties, afgestemd wat het kwalijkst is voor mensen met of zonder job. En vooral over een actieplan gericht op betere sociale bescherming, een sterke sociale zekerheid, een fijne job en ingrediënten voor werkplezier. Dit in dialoog met de werknemers! Zo werkt dat bij een moderne, solide, creatieve vakbond.
(*) Dit zijn gemiddelde richtbedragen.
Auteur: Veerle Verleyen en Denis Bouwen
Staken? Eerst overleg, en als dat niet helpt is stevige actie nodig
“Werknemers die staken, dat haalt allemaal toch niks uit”. Larie en apekool. Er zijn voorbeelden bij de vleet die het tegendeel bewijzen. Wat niet weg neemt dat werknemers en hun vakbonden ook meer dan eens resultaat boeken met andere acties. Het één bijt niet met het ander.
In de 21ste eeuw kan de vakbond een breed palet van actiemiddelen gebruiken. En ‘de staking’ blijft daar deel van uitmaken. We vergeten ook niet hoe Jozef Cardijn, een groot boegbeeld van de christelijke arbeidersbeweging, ons ooit inspireerde met zijn motto ‘zien, oordelen, handelen’. Waarbij we ook op de juiste tijdstippen moeten en willen handelen natuurlijk.
Zij die stakingen als actievorm totaal afvoeren, maken een grote blunder.
In België en overal ter wereld leveren werknemers voortdurend het bewijs dat staken één van de efficiënte middelen is én blijft om sociale vooruitgang af te dwingen.
Bij de fietskoeriers van Deliveroo in Londen haalden ze dit jaar na 6 dagen staken hun slag thuis: Deliveroo moest een oude betaalregeling herstellen, en ‘ceo’ William Shu moest zich zelfs in het openbaar verontschuldigen.
Bij de webwinkel Amazon staakte het Duitse personeel in 2013 voor de eerste keer. “Onze staking was een ontroerende ervaring”, vertelde een werknemer. “De situatie verbeterde nadien effectief. Het was slecht werken in onze depots: geen airco, niks te eten of te drinken. Dat veranderde alleen omdat we onze verzuchtingen openbaar maakten én de steun kregen van onze vakbond en verkozen vertegenwoordigers.”
In de Duitse fastfoodsector werd dit jaar een goede nationale cao afgedwongen via maandenlange acties én stakingen. Het resultaat? Hogere lonen, ook voor starters.
Volvo Cars Gent
Bij Volvo Cars in Gent werd in september 4 dagen gestaakt. Uiteindelijk werd besloten het werk te hervatten, ook al bleef er tastbare onvrede. En toch was er ook daar resultaat: 80 interims mochten blijven en nog eens 60 interimarbeiders die waren ontslagen mochten terugkeren. Voor 130 werknemers moet het tijdelijke contract (eindelijk) vast worden gemaakt. Verplicht weekendwerk zal beter worden beloond. Of de werkdruk genoeg zal dalen, blijft wel de vraag.
De werknemers van het chemiebedrijf Oleon (Ertvelde) staakten in september drie dagen. Zij realiseerden zo 3 extra dagen arbeidsduurvermindering en een extra dag verlof vanaf 45 jaar. Een zoveelste voorbeeld dat bewijst dat sociale strijd wel dégelijk vruchten afwerpt.
Als burgers zich druk maken over stakingen, denken ze eerst en vooral over grote acties bij het spoor, bij bussen en trams, bij de post. En het is waar dat zulke stakingen tot grote overlast kunnen leiden. Dat is ook eigen aan stakingen, want zonder overlast bereik je vaak niets.
Er valt iets voor te zeggen om treinstakingen liefst ‘gedoseerd’ in te zetten. Als onderhandelingen en andere acties niks of weinig opleveren, zit er soms weinig anders op dan te staken. Het stakingswapen sowieso afschrijven is onverstandig. Want soms is het nu eenmaal het laatste red- en drukkingsmiddel. Wie pleit voor ‘betaalstakingen’ bij het openbaar vervoer, moet de daad bij het woord voegen en dit wettelijk mogelijk maken.
Voor het ACV blijven overleg en dialoog prioritair. Maar als dat niet werkt, is stevige actie nodig.