Arbeidsherverdeling helpt om jobs te behouden
Bij de ING Bank is eind maart een sociaal plan uit de bus gekomen dat de gevolgen van een grootschalige herstructurering in zekere mate afzwakt. Het lukte de vakbonden om het aantal gedwongen ontslagen sterk te laten zakken. De onderhandelaars van de vakbonden erkennen dat lang niet alle eisen van het personeel werden ingewilligd. Maar de effecten voor ING Bank en de werknemers zijn gelukkig een stuk minder tragisch dan eerst werd gevreesd.
Velen zagen de bui al hangen toen de ING Bank op 3 oktober 2016 een bijzondere ondernemingsraad bijeenriep om ‘het nieuwe businessplan voor 2017-2021’ voor te stellen. Desondanks was de schok heel groot toen de werknemers hoorden wat de directie van plan was: 3.156 banen vernietigen, onder meer via 1.700 gedwongen ontslagen. Een plan met dramatische sociale gevolgen, en dat bij een bank die briljant aan het presteren was. Voor het boekjaar 2015 werd ruim 1,14 miljard euro winst uitgekeerd aan de aandeelhouders. En in 2016 zagen de kwartaalresultaten er nog altijd fantastisch uit.
De oorspronkelijke plannen zouden gevolgen hebben voor de hele organisatie. Zowat 600 bankkantoren dreigden te sneuvelen: eigen kantoren van ING, vestigingen van het filiaal Record Bank en kantoren van zelfstandige agenten van ING. De directie wilde sommige activiteiten outsourcen naar lageloonlanden. En de ‘marktenzaal’ moest verkassen van Brussel naar Londen. Om maar enkele trieste voorbeelden te geven.
Druk van moederbedrijf
Waren die drieste ingrepen écht nodig? De directie beweerde van wel en zwaaide daarbij met de lage rentevoeten en de voortschrijdende digitalisering van de activiteiten. In werkelijkheid werd de Belgische directie gewoon verplicht om dit plan uit te tekenen. Ze werd onder druk gezet door de Nederlandse moedermaatschappij. Het directiecomité van de hele groep had aan de aandeelhouders beloofd om in de periode 2017-2021 een rendement op het aandeel te boeken tussen 10 en 13 procent. Een waanzinnige belofte die alleen waar te maken was door enorm te snoeien in ‘de kostenstructuur’, met alle gevolgen van dien.
De plannen lokten terecht grote verontwaardiging uit bij werknemers en vakbonden van ING. Op 7 oktober werd er bij de bank gestaakt: ongezien! In de dagen nadien legden de bonden vier grote eisen op tafel: minder gedwongen ontslagen, het behoud van een degelijke bankstructuur in België, arbeidsherverdeling om jobs te redden en afblijven van de loon- en arbeidsvoorwaarden.
Na maanden van onderhandelen legden de bonden het resultaat aan de werknemers voor. Het dient toegegeven dat het niet lukte om alle gedwongen ontslagen te vermijden. De meeste grote ingrepen werden, spijtig genoeg, gehandhaafd. Mààr het gemeenschappelijk vakbondsfront slaagde er wel in om de sociale gevolgen van het plan sterk te beperken.
Zo zal het kantorennet van ING minder sterk worden ingekrompen dan was aangekondigd. 22 ‘statutaire’ kantoren worden niet gesloten. Een aantal ondersteunende functies wordt gehandhaafd in het net. Dat komt neer op het behoud van meer dan 200 jobs.
Vervroegd vertrek
Als alle sociale maatregelen uit het akkoord het beoogde effect hebben, kan het aantal gedwongen ontslagen worden teruggebracht van 1.700 naar 409. Wie dit jaar 55 jaar wordt en minstens 10 jaar anciënniteit bij ING heeft, krijgt de kans om vervroegd te vertrekken. Er zijn ook formules voor jongere werknemers die zelf willen vertrekken. Mensen die met een zelfstandige activiteit willen beginnen zullen worden aangemoedigd. Verder komen er arbeidsherverdelende maatregelen en zal deeltijds werk financieel worden gepromoot.
De afgesproken maatregelen lopen over vijf jaar. Ze zullen met de sociale partners binnen ING geregeld worden gemonitord en eventueel bijgestuurd. Volgens de vakbonden wordt het zo mogelijk om het personeel op een veel minder pijnlijke manier in te krimpen.
In het akkoord staat ook dat de werkorganisatie flexibeler zal worden om in te spelen op de veranderde behoeftes van het
cliënteel en de gevolgen van het elektronisch bankieren. Hierbij worden alle afspraken op sectorniveau gerespecteerd. Er zijn ook garanties die ervoor moeten zorgen dat de werknemers een gezond evenwicht kunnen behouden tussen hun werk en hun privéleven.
Nog veel werk
Het akkoord schetst de krijtlijnen voor het sociaal overleg in de komende vijf jaar. Maar de vakbondsafgevaardigden bij de ING Bank hebben nog veel werk op de plank: het vernieuwde incassobedrijf Fiducré moet van start gaan en er zal ook veel aandacht moeten gaan naar de integratie van de collega’s van Record Bank en het ING-callcenter. In het akkoord staat verder dat op bepaalde momenten zal worden geëvalueerd of alle afspraken haalbaar zijn. De vakbonden zullen de uitvoering van het akkoord goed moeten bewaken en erop moeten toezien dat er effectief niet meer dan 409 gedwongen ontslagen plaatsvinden.
De vakbondsmilitanten bij ING beseffen heel goed dat niet al hun eisen zijn ingewilligd. Maar ze hebben aan de onderhandelingstafel wel zoveel mogelijk uit de kan gehaald. Toen het akkoord aan de werknemers werd voorgelegd, kreeg het dan ook de goedkeuring van de werkvloer.
Kris Peeters
Ontgoocheling was er over de reacties van de federale regering, meer bepaald de commentaar van de minister van Werk, Kris Peeters. De minister zette vraagtekens bij het akkoord, meer bepaald bij de afspraken over het vrijwillig vervroegd vertrek van 55-plussers. Het is belangrijk om te beseffen dat deze formule ertoe zal leiden dat werknemers niet ontslagen worden maar aan het werk blijven als oudere collega’s vrijwillig besluiten om de bank te verlaten. Bovendien wordt voor dit aanbod aan 55-plussers géén beroep gedaan op centen van de gemeenschap. Integendeel! De LBC-NVK beklemtoonde steevast dat ING de factuur van de sociale gevolgen niet mocht afwentelen op de gemeenschap. Bij traditionele regelingen voor SWT (brugpensioen) betaalt de gemeenschap wel mee. In het akkoord bij ING is dit dus vermeden: de bank betaalt de volledige factuur voor het personeel dat vervroegd afvloeit.